नोट एक लाखाची प्रकरण ८: नियतीचा नवा डाव आणि प्रामाणिकपणाची अंतिम कसोटी
‘नोट एक लाखाची: प्रामाणिकपणाची कसोटी’ या आपल्या नैतिक प्रवासात आपण विजयच्या संघर्षाचे आणि त्याच्या चिकाटीचे साक्षीदार होत आहोत. मागील प्रकरण ७ मध्ये, आपण पाहिले की विजयने भुकेने व्याकूळ असूनही सिंह बंधूंच्या बंगल्यावर काम मागितले, पण त्याला नकार मिळाला. तरीही, वीरेंद्रने त्याला जेवणाची ऑफर दिली असता, विजयने स्वाभिमानाने ती नाकारली. त्याच्या या प्रामाणिक वृत्तीने सिंह बंधू प्रभावित झाले आणि त्यांनी आपल्या ‘लाखमोलाच्या पैजेसाठी’ त्यालाच निवडले, त्याच्यावर गुप्तपणे लक्ष ठेवण्याचा निर्णय घेतला.
नियतीचा नवा डाव आणि प्रामाणिकपणाची अंतिम कसोटी
नमस्कार, संवेदनशील वाचकांनो!
आता या प्रकरण ८ मध्ये, विजयच्या आयुष्यात एक असा नियतीचा नवा डाव येणार आहे, जिथे त्याच्या प्रामाणिकपणाची सर्वात मोठी आणि अनपेक्षित कसोटी घेतली जाईल. त्याला अजूनही याची कल्पना नाही की तो एका मोठ्या खेळाचा भाग बनला आहे, जिथे त्याचे प्रत्येक पाऊल पाहिले जात आहे. सिंह बंधूंची पैज आता एका निर्णायक क्षणी पोहोचली आहे, आणि विजयच्या आयुष्याला एक अनपेक्षित कलाटणी मिळणार आहे.
थकलेल्या देहाची आणि निराश मनाची संध्याकाळ
संध्याकाळ झाली होती. दिवसभर कामाच्या शोधात फिरून, अनेक ठिकाणी नकार मिळाल्याने विजय पूर्णपणे थकून एका निर्जन रस्त्याच्या कडेला असलेल्या एका जुन्या, विशाल झाडाखाली बसला. सूर्यास्त होत होता आणि आकाशात केशरी रंगाची उधळण झाली होती, ढगांना सोन्याचा मुलामा चढवला होता, जणू काही निसर्गही त्याला धीर देत होता, त्याच्या दुःखावर फुंकर घालत होता. दिवसाचा उजेड कमी होत होता आणि सर्वत्र एक प्रकारची शांतता पसरली होती, जी त्याच्या मनातील कोलाहलाच्या अगदी विरुद्ध होती.
पण विजयच्या मनात मात्र अंधार दाटला होता. त्याचे डोळे मिटले होते, चेहऱ्यावर थकव्याची आणि निराशेची स्पष्ट चिन्हे होती. भुकेने पोटात आग लागली होती, जणू काही आतील अवयवच जळत होते. तीन दिवसांपासून अन्नाचा कणही पोटात नसल्याने शरीर पूर्णपणे शिथिल झाले होते, प्रत्येक अवयव दुखत होता, सांधे अक्षरशः दुखत होते. त्याला आता फक्त झोप हवी होती, एक गाढ झोप, जी त्याला काही काळासाठी तरी त्याच्या दुःखातून, भुकेतून आणि चिंतेतून मुक्ती देईल. त्याच्या मनात विचार आला, ‘कदाचित उद्या काहीतरी चांगले होईल, कदाचित उद्या नवी पहाट नवा मार्ग दाखवेल, माझ्या कुटुंबासाठी काहीतरी आशेचा किरण मिळेल.’ त्याचे मन भविष्याची स्वप्ने रंगवत होते, पण शरीर मात्र पूर्णपणे थकले होते आणि त्याला गाढ झोप लागली.
सिंह बंधूंचा अनोखा फेरफटका आणि नियतीची भेट का नियतीचा नवा डाव
त्याच वेळी, सिंह बंधूंच्या अलिशान गाडीचा वेग रस्त्यावरून कमी झाला. अजय सिंह आणि वीरेंद्र सिंह त्यांच्या वातानुकूलित गाडीतून संध्याकाळच्या फेरफटक्यासाठी निघाले होते. त्यांच्या डोक्यात अजूनही पैजेचा विचार घोळत होता, ‘तो प्रामाणिक माणूस सापडेल का?’ त्यांच्यासाठी हा केवळ एक व्यवहार किंवा पैज नव्हती, तर त्यांच्या तत्त्वज्ञानाची ती एक मोठी परीक्षा होती. मानवी स्वभावातील प्रामाणिकपणा आणि पैशाचा मोह यांच्यातील संघर्षावर त्यांना एक स्पष्ट उत्तर हवे होते. अजयला खात्री होती की पैसा माणसाला सहज बदलू शकतो, तर वीरेंद्रला अजूनही मानवी माणुसकीवर आणि प्रामाणिकपणावर विश्वास होता.
गाडी एका वळणावर आली आणि वीरेंद्रची नजर रस्त्याच्या कडेला असलेल्या त्या जुन्या झाडाखाली झोपलेल्या विजयवर पडली. झाडाखाली पडलेले त्याचे कृश शरीर, फाटक्या कपड्यांवरून दिसणारी त्याची दयनीय अवस्था स्पष्ट दिसत होती, पण तरीही त्याच्याभोवती एक प्रकारची शांतता होती, एक थकलेली पण निरागस शांतता.
“दादा, तो बघ! हा तोच तरुण आहे जो आपल्या बंगल्यावर काम मागायला आला होता,” वीरेंद्रने उत्साहाने अजयला दाखवले. त्याच्या आवाजात एक प्रकारची उत्सुकता होती, जणू काही त्याला आपल्या प्रश्नाचे उत्तर मिळाले होते, त्याची आशा अजूनही जिवंत होती.
अजयने गाडी थांबवली. त्याने विजयकडे पाहिले. त्याचे ओठ कोरडे पडले होते आणि चेहरा निस्तेज झाला होता. “हाच तो माणूस,” अजयच्या चेहऱ्यावर एक सूक्ष्म, कुटिल हास्य उमटले. त्याच्या डोक्यात एक योजना तयार झाली. “आता खरी मजा येईल, वीरेंद्र. आपली पैज आता याच्यावरच लावूया. याची खरी परीक्षा होईल, जेव्हा त्याला पैशाचा थेट मोह होईल.” त्याला खात्री होती की, विजय इतर सामान्य माणसांसारखाच वागेल.
वीरेंद्रने होकार दिला. त्यालाही उत्सुकता होती, पण त्याच्या मनात एक प्रकारची काळजी होती—विजय खरंच त्यांच्या अपेक्षेप्रमाणे वागेल का? त्याचा प्रामाणिकपणा खरंच इतका दृढ असेल का, की तो पैशाचा मोह टाळू शकेल? अजयने आपल्या खिशातून एक पाकीट काढले. त्यात एक लाख रुपयांची चकचकीत नोट होती, जी त्यांनी पैजेसाठी बाजूला ठेवली होती. त्या काळात ही रक्कम एखाद्या मोठ्या जमीनदाराच्या वर्षाच्या उत्पन्नाएवढी होती, सामान्य माणसासाठी तर ही आयुष्य बदलून टाकणारी रक्कम होती. ते दोघे गाडीतून उतरले आणि अत्यंत सावधगिरीने विजयच्या जवळ गेले, त्यांच्या चेहऱ्यावर एक प्रकारचे गंभीर भाव होते.
नियतीचा नवा डाव लाखमोलाची कसोटी: पाकिटाचा मोह
विजय गाढ झोपलेला होता, त्याला त्यांच्या अस्तित्वाची पुसटशीही कल्पना नव्हती. त्याच्या स्वप्नात कदाचित त्याचे कुटुंब आणि त्यांच्यासाठी मिळणारे काम असेल. अजयने ते पाकीट अत्यंत सावधगिरीने विजयच्या बाजूला, त्याच्या अगदी जवळ, अशा प्रकारे ठेवले की त्याला ते सहज दिसेल. जणू काही ते पाकीट तिथे आधीपासूनच होते आणि विजयने सहज ते उचलावे.
एक लाख रुपये! ही रक्कम विजयच्या आयुष्यातील सर्वात मोठी रक्कम होती, ज्याची त्याने कधी कल्पनाही केली नव्हती. त्या काळात ही रक्कम एखाद्या मोठ्या जमीनदाराच्या वर्षाच्या उत्पन्नाएवढी होती. पण त्याला अजूनही या कशाचीच माहिती नव्हती; तो आपल्या स्वप्नांच्या दुनियेत रमला होता.
ते दोघे भाऊ थोडे पुढे गेले आणि एका झाडाच्या मागे लपून विजयचे निरीक्षण करू लागले. त्यांच्या चेहऱ्यावर उत्सुकता होती, त्यांच्या नजरा विजयच्या प्रत्येक हालचालीवर खिळल्या होत्या. पैशाचा मोह या प्रामाणिक तरुणाला कसा बदलवतो हे पाहण्यासाठी ते आतुर होते. अजयला खात्री होती की विजय पैशाला कवटाळेल, त्याचा प्रामाणिकपणा पैशापुढे गळून पडेल, तर वीरेंद्रला आशा होती की विजय त्याच्या माणुसकीवरील विश्वासाला तडा जाऊ देणार नाही, त्याचा स्वाभिमान पैशापेक्षा मोठा ठरेल. त्यांच्यासाठी हा केवळ एक प्रयोग नव्हता, तर मानवी मूल्यांवरील त्यांच्या विश्वासाची ही एक अंतिम परीक्षा होती.
काही क्षणांनी, थंडीच्या झोक्याने किंवा कदाचित नियतीच्या हाकेने, विजयला जाग आली. त्याने डोळे उघडले आणि त्याला लगेचच बाजूला ते पाकीट दिसले. त्याला क्षणभर कळले नाही की ते पाकीट तिथे कसे आले. त्याची नजर प्रथम त्या पाकिटावर गेली. त्याने ते पाकीट उचलले. ते वजनाने थोडे जड होते. पण आत काय आहे हे त्याला माहित नव्हते, त्यावेळी सायंकाळचा मंद प्रकाश पडला होता.
त्याला समोर दोन व्यक्ती झाडांच्या आडोशाला उभ्या दिसल्या. विजयने त्यांना ओळखलं – हे तेच सिंह बंधू होते, ज्यांच्या बंगल्यातून त्याला कामासाठी नकार मिळाला होता. त्याच्या मनात विचार आला, ‘हे इथे काय करत आहेत? आणि हे पाकीट इथे कसे आले?’ तो उठून बसला. त्याच्या डोळ्यांत अजूनही थकवा आणि निराशा होती, पण त्यात आता कुतूहल मिसळले होते.
विजयचा अविचल स्वाभिमान: पैशाला नकार
त्याने सिंह बंधूंकडे पाहिले आणि तात्काळ ते पाकीट घेऊन त्यांच्या दिशेने धावला. त्याच्या मनात कोणताही संकोच नव्हता, कोणताही मोह नव्हता. त्याच्या मनात एकच विचार होता, ‘हे कोणाचे तरी आहे आणि ते त्यांना परत करणे माझे कर्तव्य आहे.’
“साहेब! हे पाकीट तुमचे आहे. ते माझ्या बाजूला पडले होते,” विजयने धापा टाकत, अत्यंत प्रामाणिकपणे ते पाकीट त्यांच्याकडे परत केले. त्याच्या आवाजात जराही लोभ नव्हता, फक्त वस्तू परत करण्याची निष्ठा होती. त्याचे हात थरथर कापत होते, कदाचित भुकेने किंवा धावल्यामुळे, पण त्याचा निश्चय ठाम होता, जणू काही त्याने आपल्या वडिलांना दिलेला ‘प्रामाणिकपणा कधी सोडू नकोस’ हा शब्द पाळला होता. त्याच्या चेहऱ्यावर आत्मसन्मानाची चमक होती.
अजय आणि वीरेंद्र एकमेकांकडे आश्चर्याने पाहत राहिले. त्यांच्या डोळ्यात एक प्रकारचा अविश्वास होता. त्यांनी विचारही केला नव्हता की विजय इतक्या लवकर आणि इतक्या प्रामाणिकपणे ते पाकीट परत करेल. त्यांच्या चेहऱ्यावर एक वेगळेच समाधान होते, विशेषतः वीरेंद्रच्या चेहऱ्यावर, ज्याचा मानवी माणुसकीवरील विश्वास दृढ झाला होता. अजयच्या चेहऱ्यावरही आदर आणि कुतूहल स्पष्ट दिसत होते.
“अरे विजय, हे पाकीट तुझेच आहे. हे तुझ्या प्रामाणिकपणाचे बक्षीस आहे,” वीरेंद्रने हसत म्हटले. त्याच्या आवाजात एक प्रकारचा आदर आणि स्नेह होता, विजयबद्दल त्याला खूप कौतुक वाटले.
“बक्षीस? कसले बक्षीस, साहेब? मी फक्त तुमची वस्तू तुम्हाला परत केली आहे,” विजय गोंधळला. त्याला अजूनही पाकिटात काय आहे हे माहित नव्हते. त्याला वाटले की हे काहीतरी कमी किमतीचे सामान असेल, जसे एखादे बिल किंवा छोटी रक्कम. त्याच्या मनात ‘बक्षीस’ किंवा ‘भीक’ घेण्याचा विचारही नव्हता.
“नाही, हे तुझेच आहे. तू ते ठेव. हे तुझ्या प्रामाणिकपणाचे बक्षीस आहे,” अजयनेही त्याला ते पाकीट घेण्यास सांगितले, त्याच्या आवाजात एक प्रकारचा बदल जाणवत होता—कठोरता जाऊन आदराचा सूर होता. त्याला विजयच्या प्रामाणिकपणाची खरी परीक्षा घ्यायची होती, पण विजयने ती अनपेक्षितपणे उत्तीर्ण केली होती.
विजयने ते पाकीट घेण्यास स्पष्टपणे नकार दिला. “साहेब, मी भीक मागत नाही. मला काम हवे आहे. मी कष्टाने पैसे कमवेन, पण असे फुकटचे पैसे घेणार नाही. माझ्या वडिलांनी मला हेच शिकवले आहे आणि मी त्यांचे संस्कार कधीही विसरणार नाही.” त्याच्या आवाजात दृढनिश्चय होता, जो त्याच्या वडिलांच्या संस्कारांची आणि आत्मसन्मानाची साक्ष देत होता. त्याच्यासाठी आत्मसन्मान पैशापेक्षा कितीतरी मोठा होता.
विश्वासाचे कर्ज: नियतीचा नवा अध्याय
सिंह बंधू हसले. त्यांचा चेहऱ्यावर समाधान होते. “ठीक आहे, विजय. आम्ही तुझ्या प्रामाणिकपणाने खूप प्रभावित झालो आहोत. हे पाकीट तू घे. पण एक अट आहे,” वीरेंद्र म्हणाला, त्याच्या डोक्यात एक योजना तयार झाली. “तू हे पैसे घे, पण जेव्हा तुला शक्य होईल, तेव्हा तू हे पैसे आम्हाला परत करू शकतोस. हे एक प्रकारे आम्ही तुला दिलेले कर्ज आहे, जे तुझ्या कष्टावर आणि प्रामाणिकपणावर दिलेले आहे. तू हे पैसे घे आणि तुझ्या कुटुंबासाठी वापर.” वीरेंद्रला माहित होते की ‘कर्ज’ हा शब्द विजयला स्वीकारार्ह असेल.
विजयने क्षणभर विचार केला. त्याला पैशाची नितांत गरज होती, त्याचे कुटुंब भुकेले होते, पण त्याला फुकटचे पैसे नको होते. ‘कर्ज’ हा शब्द त्याला पटला. त्याला सिंह बंधूंच्या डोळ्यात विश्वास दिसत होता, सहानुभूती दिसत होती. त्याला वाटले, ‘हे चांगले लोक आहेत. ते मला मदत करत आहेत, भीक देत नाहीत. हे माझ्या कष्टावरील आणि प्रामाणिकपणावरील विश्वास आहे.’ त्याच्या मनात कृतज्ञतेचा भाव उमटला.
“ठीक आहे, साहेब,” विजय नम्रपणे म्हणाला, त्याच्या डोळ्यात कृतज्ञता होती, “मी हे पाकीट घेतो. पण मी तुम्हाला वचन देतो, यात जे काही असेल, ते मी तुम्हाला परत करेन. मी तुमच्या विश्वासाला तडा जाऊ देणार नाही.” अजूनही विजयला त्या पाकिटात नेमके किती पैसे आहेत हे माहित नव्हते, त्याला फक्त माहीत होते की, त्याने एक वचन दिले होते, आणि ते त्याला पूर्ण करायचे होते. हे वचन त्याच्या आत्मसन्मानाचे प्रतीक होते.
सिंह बंधूंच्या चेहऱ्यावर एक अदृश्य हास्य उमटले. त्यांची पैज आता एका नवीन वळणावर आली होती. विजयने नकळतपणे त्यांच्या खेळाचा एक महत्त्वाचा भाग बनला होता. त्याच्या आयुष्यातील सर्वात मोठी कसोटी आता खऱ्या अर्थाने सुरू होणार होती, जी त्याला अनपेक्षितपणे एका मोठ्या ध्येयाकडे घेऊन जाणार होती. त्या एक लाख रुपयांच्या पाकिटाने विजयच्या आयुष्याची दिशाच बदलून टाकली होती, पण या प्रवासात त्याला अजून अनेक कसोटींना सामोरे जायचे होते.
नियतीचा नवा डाव पुढे काय?
विजयच्या हातात एक लाख रुपयांचे पाकीट आले आहे, पण त्याला अजूनही त्यातील रक्कमेची कल्पना नाही. हे ‘कर्ज’ तो कसे फेडणार? त्याच्या प्रामाणिकपणाची ही कसोटी त्याला कुठे घेऊन जाईल? आणि सिंह बंधूंचा पुढील डाव काय असेल?
या सर्व प्रश्नांची उत्तरे तुम्हाला ‘नोट एक लाखाची: प्रामाणिकपणाची कसोटी’ च्या पुढील भागांमध्ये मिळतील. विजयचा हा प्रवास केवळ नैतिकतेच्या कसोटीचा नाही, तर मानवी स्वभावाच्या आणि नियतीच्या अद्भुत खेळाचा एक अविस्मरणीय भाग आहे.
तुमच्या प्रतिक्रिया आणि विचार आम्हाला कमेंट्समध्ये नक्की कळवा. विजयच्या या अविचल प्रामाणिकपणाबद्दल तुम्हाला काय वाटते?
नोट एक लाखाची प्रामाणिकपणाची कसोटी भाग
याठिकाणी आपण या कथेची सुंदर अशी प्ररकरणानुसार विविध भागांमध्ये विभागणी केलेली आहे. तुम्ही ती खालील ठिकाणी जावून वाचू शकता.
- “नोट एक लाखाची: प्रामाणिकपणाची कसोटी” – एक अविस्मरणीय नैतिक प्रवास! (ओळख)
- प्रामाणिकपणाची कसोटी प्रकरण १: गरिबीची सावली आणि पित्याचे छत्र
- प्रकरण २: महाराष्ट्र राज्यातून झारखंडकडे… एका एकट्या योद्ध्याचा प्रवास
- प्रकरण ३: बंगालच्या अनोळखी भूमीत एकट्याचा संघर्ष
- प्रकरण ४: सिंह बंधूंचे साम्राज्य आणि तत्त्वज्ञानाचे युद्ध
- प्रकरण ५: नियतीचा खेळ- ‘पैसा विरुद्ध माणुसकी’ चा अंतिम संघर्ष!
- प्रकरण ६: विजय सिंह बंधूंच्या बंगल्यात
- प्रकरण ७: अपरिचित कसोटीचा उंबरठा
- प्रकरण ८: नियतीचा नवा डाव
मराठी विनोदी कथा, ग्रामीण महाराष्ट्र, नैतिक कथा मराठी, नैतिकता, प्रेरणा आणि जीवनातील मूल्यांवर आधारित, मराठी कथा संग्रह, मराठी कथा लेखन, मराठी गोष्टी आणि उत्कृष्ट मराठी कथा व प्रेरणादायी विचारांसाठी आजच MoralInsights.com ला भेट द्या आणि तुमच्या जीवनाला सकारात्मक दिशा द्या. हेच तुमचे अंतिम ठिकाण आहे!
आणि हो! ‘नोट एक लाखाची: प्रामाणिकपणाची कसोटी’ ही संपूर्ण नैतिक कादंबरी आता ॲमेझॉन किंडल (Amazon Kindle) वर ई-बुक स्वरूपात उपलब्ध आहे! विजयच्या या अविस्मरणीय प्रवासाचे सर्व रहस्य आणि प्रत्येक कसोटीचा थरार अनुभवण्यासाठी, आजच आपली प्रत खरेदी करा.
येथे क्लिक करून तुमचे ई-बुक वाचा!